Lotos - więcej niż kwiat

Lotos orzechodajny - sen hồng - Nelumbo nucifera Gaertn. 
źródło: http://www.freeimages.com

Lotos rośnie dziko w tropikalnej Azji i Australii. Wyrasta ponad powierzchnię wody - starsze liście mogą rosnąć nawet 1,5 metra nad nią. Podobnie pojedyncze, pachnące kwiaty, których średnica dochodzi nawet do 30 centymetrów. Są różowe, białe lub żółtawe. Co w nich takiego wyjątkowego?

Lotos często mylony jest z lilią wodną (grzybieniem). 
Jak najłatwiej je rozróżnić? Kwiaty i liście lotosu
unoszą się wyraźnie nad powierzchnią wody.

Z czym kojarzy się lotos? 

- Z Conanem Barbarzyńcą i truciznami. - tak brzmi odpowiedź mojego męża. Inne odpowiedzi moich znajomych były bardziej klasyczne: egzotyka, wyrafinowanie, kwiat (3), biel, krople wody na powierzchni listka, płatka, stacja paliw (2), ew. jakaś pozycja z jogi czy kamasutry. A według mojej mamy lotos to symbol czystości. Chociaż wyrasta z mulistych rzek, stawów i jezior, to sam pozostaje czysty. Dlaczego tak się dzieje?

Efekt lotosu

Efekt lotosu w przybliżeniu
autor: William Thielicke
strona autora, na której znajdziecie więcej grafik

Specyficzna budowa komórek sprawia, że liscie mają właściwości hydrofobowe - odpychają cząsteczki wody. Woda zbiera więc tylko zabrudzenia z ich powierzchni i spływa, przypominając przy tym kropelki płynnej rtęci. Ten proces, nazywany właśnie efektem lotosu, zainspirował nanotechnologów do tworzenia samooczyszczających się materiałów, np. dachówek czy tkanin.

Jak to wygląda z bliska? Zobacz na filmiku.

Więcej niż kwiat?

Prawdopodobnie to właśnie ta niesamowita zdolność sprawiła, że lotos jest jedną z buddyjskich świętości - reprezentuje nie tylko czystość, ale także nieprzywiązanie do ziemskiego świata, dążenie ku nirwanie. Chociaż człowiek wyrasta z ziemii, powinien się oderwać od jej cierpień - jak kwiat lotosu. Znana mantra Om mani padme hum - po wietnamsku Úm ma ni bát ni hồng albo Án ma ni bát mê hồng znaczy: Oddaj cześć klejnotowi w lotosie. Co więcej siedzący Budda jest niekiedy przedstawiany pośrodku kwiatu lotosu.

Pop... lotos? czyli o wszechstronnym zastosowaniu lotosu w kuchni

główka nasienna - wysuszone służą do ozdoby
źródło: http://www.freeimages.com

Lotos to nie tylko roślina ozdobna, symboliczna, to także źródło pożywienia. Jadalne są zarówno kwiaty, młode liście, nasiona, jak i kłącza. Kwiaty zwykle służą jako ozdoba, którą można też zjeść. Świeże nasiona, zwane czasami orzechami, można spożywać na surowo lub prażone jak popcorn. Pasta z suszonych jest popularnym składnikiem ciasteczek księżycowych, a kandyzowane są tradycyjnym smakołykiem weselnym i noworocznym. Liście najczęściej wykorzystuje się do zawijania potraw. Kłącza natomiast można smażyć, gotować, jeść na surowo w sałatkach, przyrządza się też z nich pikle - z octem ryżowym, cukrem, chilli i/lub czosnkiem. Zdjęcia lotosu w kuchni znajdziecie w linku na dole. :-)

Zaproszenie na herbatę 

Lotos jest także składnikiem wielu herbat. Sporządza się napary z jego liści i płatków, ale najbardziej znana jest trà tim sen - herbata z pręcików znajdujących się wewnątrz kwiatu. Ma właściwości uspokajające, obniża ciśnienie krwi. Podobnie jak w Polsce melisę, stosuje się ją jako popularne remedium na bezsenność.

Trà sen - herbatę lotusową przygotowuje się także w inny, bardzo pracochłonny sposób. Listki zielonej herbaty wkłada się na noc do wnętrza kwiatów, aby przeniknęły aromatem lotosu. Następnie się je wyjmuje. Ten proces można powtarzać kilkakrotnie, zwiększając intensywność smaku herbaty. Aby uzyskać kilogram takiego produktu, wykorzystuje się nawet 800-1000 kwiatów lotosu. Nic dziwnego, że o prawdziwą lotusową herbatę wcale nie łatwo, za to na rynku pojawia się sporo aromatyzowanych podróbek.

Jak widzisz, czasami niepozorna roślina może się okazać bardzo ciekawa.
Jeśli dzisiejszy wpis pokazał Ci lotos od nieco innej strony i przekonał, że warto zwrócić uwagę na świat przyrody, napisz mi o tym w komentarzu.

Dodatki:

Jedzenie lotosu na przykładzie kuchni tajskiej - artykuł ze zdjęciami (po angielsku)

A jeśli masz ochotę dowiedzieć się więcej na temat znaczenia lotosu w buddyzmie i nie tylko, obejrzyj w wolnym czasie poniższe nagranie (język wietnamski, angielskie napisy)
 

Jeszcze jedna ciekawostka: lotos znajduje się w logo Vietnam Airlines.